مانع چهارم: محدودیت هاى بى اساس قانونى
مهم ترین موانع ازدواج دختران مجرد، وضعیتى است که قید و بندهاى قانونى به وجود
آورده است؛ و البته هیچ پشتوانه شرعى ندارد و در واقع همان چیزهایى است که قرآن
کریم از آن ها به «الإصر و الأغلال» تعبیر مى کند و در بیان وظیفه و مأموریت رسول
خدا(صلى الله علیه وآله وسلم)مى فرماید:
(الذینَ یَتَّبعونَ الرسولَ النبیَّ
الأُمَّی الّذی ... یَضَعُ عنهم إصرَهُم و الأَغلالَ الَّتى کانَتْ علیهم فالذینَ
آمَنوا بِهِ ... أولئکَ هُمُ المفلحون)(9)؛ همان ها که از فرستاده (خدا) پیامبر
أمّى پیروى مى کنند؛ پیامبرى که... بارهاى سنگین، و زنجیرهایى را که بر آن ها بود،
و از [دوش] آنان قید و بندهایى را
که بر ایشان بوده است، بر مى دارد؛ پس کسانى که به او ایمان آورند... آنان
رستگارانند.
پس دو گونه محدودیت وجود دارد؛ یکى به نام «إصر» و آن، محدودیت ها و
قیدوبندهایى است که در عادات و آداب و رسوم مردم ریشه دارد. دیگرى اغلال نام دارد
که به محدودیت ها و قیدوبندهایى گفته مى شود که از سوى حکومت ها و مانند آن بر مردم
تحمیل مى شود. در تفسیر این آیه شریفه مى گوییم: «اصر همان بار سنگین است و برداشتن
آن بدین گونه است که آیین هایى که پیامبر مى آورد انجام دادنش آسان و بى تنگنا است؛
نه سنگینى دارد و نه دشوارى.
کلمه اَغلال جمع غُلّ به معناى چیزى است که با آن
دست و پا یا گردن آدمى را مى بندند. آرى، اسلام زنجیرهاى نهاده شده بر دوش و گردن
آدمى را نیز باز مى کند؛ چرا که یکى از ویژگى هاى اسلام آن است که آزادى هاى معقول
را به رسمیت مى شناسد و آن ها را محدود نمى کند. بنابراین، کارهایى چون مسافرت،
اقامت گزیدن، بازرگانى، کشاورزى، صنعتگرى، خرید و فروش، سخن گفتن و ابراز عقیده،
نوشتن و منتشر کردن و گردهم آیى همگى مباح و مجاز دانسته شده؛ مگر در مواردى اندک
که محدود کردن آن براى حفظ منافع جامعه لازم است. البته میزان و اندازه این موارد
جز با مقایسه آن ها با نظام ها و مکاتب وضعى ـ که سراسر سرکوب و به بردگى کشیدن و
سوء استفاده است ـ روشن و آشکار نمى شود(10).»
کوتاه
سخن این که اسلام هر دو مانع را در محیط هاى گوناگون حیات بشر از پیش پاى او
برداشت، امّا در ازدواج، إصر همان عادات و آداب و رسوم باطلى است که روند ازدواج را
دشوار مى کند. اغلال نیز همان غُل ها، قیدوبندها و قوانینى است که راه ازدواج را سد
مى کند و طبعاً، این امرى است که به حکومت ها بستگى دارد.
براى تزویج دختران
مجرّد باید هر دو مانع «إصر» و «أغلال» را برداشت و به دور ریخت؛ مواردى چون پیروى
از عادت ها و آداب و رسوم فراوان هنگام ازدواج، و نیز مهریه هاى سنگین. در تاریخ مى
خوانیم رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) دخترش فاطمه زهرا(علیها السلام) ـ سرور
زنان دو جهان ـ را فقط با سى درهم مهریه به همسرى امیرمؤمنان(علیه السلام) در
آورد.(11)
البته وجه جمع میان این روایت و اخبارى که
مهر السنّة را پانصد درهم دانسته، این است که درهم ها در آن زمان ارزش هاى متفاوتى
داشتند، چون در جاهاى مختلفى ضرب مى شدند، لذا بطور کامل یکسان نبودند. همانطور که
در زمان ما نیز مثلا دینار عراقى ارزشى متفاوت با دینار کویتى دارد.
برگرفته از کتاب جوانان؛ ازدواج وراهکارها
نوشته آیت الله شیرازی